ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ/ PREPOSITIONER

 

1.Γενικά

 

- Πρόθεση είναι άκλιτο μέρος του λόγου που μπαίνουν μπροστά από ουσιαστικά, ονόματα ή επιρρήματα για να φανερώσουν μαζί τόπο, χρόνο, αιτία, τρόπο και ποσό.

 

- Η λέξη που ακολουθεί την πρόθεση ονομάζεται κύρια λέξη της πρόθεσης (prepositionens huvudord)

 

π.χ.   - Jag går till jobbet= πηγαίνω στη δουλειά

         - Jag är på jobbet= είμαι στη δουλειά

 

Το till και το på είναι οι προθέσεις και η λέξη jobbet είναι η prepositionens huvudord.

 

- Μία πρόθεση μπορεί να αποτελείται με περισσότερες από μία λέξης και ονομάζονται komplexa prepositiones (σύνθετες προθέσεις) ή flerordsprepositioner (πολυλεξικές προθέσεις)

 

π.χ. på grund av= για το λόγο ότι

       tack vare= χάρης στον,-η,-ο

       från och med= από εδώ και πέρα

 

- Μερικές προθέσεις χρησιμεύουν ως πρώτα συνθετικά σε σύνθετες λέξεις

 

π.χ.  påmminer= υπενθυμίζω

        omkring= περίπου, κατά προσέγγιση

 

- Μερικές προθέσεις λειτουργούν και ως ρηματικά μόρια (verbpartiklar) και μπαίνουν πίσω από το ρήμα. Τα ρηματικά μόρια αλλάζουν τελείως το νόημα του ρήματος

 

π.χ. Jag tycker= νομίζω  ̴  Jag tycker om= μου αρέσει

       Jag tar= παίρνω   ̴   Jag tar ifrån= στερώ, αφαιρώ

 

- Οι προθέσεις είναι κυρίως λέξεις κοφτές και άτονες, ενώ όταν λειτουργούν σαν ρηματικό μόριο τονίζονται. Κλασικό παράδειγμα για την κατανόηση αυτού του κανόνα είναι η έκφραση hälsar på, η οποία αναλόγως άμα τονίζεται το på ή όχι αλλάζει και η σημασία της πρότασης

 

π.χ. Jag hälsar på Matina= επισκέπτομαι την Ματίνα (τονισμένο το på)

       Jag hälsar på Matina= χαιρετάω την Ματίνα (άτονο το på και τονισμένο το  Matina)      

 

Στο πρώτο παράδειγμα το på λειτουργεί ως ρηματικό μόριο και για αυτό και τονίζεται, ενώ στην δεύτερη περίπτωση παραμένει άτονο αφού χρησιμοποιείται ως πρόθεση.                                                                    

 

- Οι αντωνυμίες που ακολουθούν τη πρόθεση μπαίνουν σε objektform (mig,dig κ.λ.π.)

 

π.χ. Tobias gav väskan till mig= Ο Tobias μου έδωσε την τσάντα

       Jag fick nyckeln från henne= Πήρα το κλειδί από αυτήν

 

   Το till και från είναι οι προθέσεις και το mig και henne  είναι οι αντωνυμίες σαν

    αντικείμενο.

     

- Οι προθέσεις för...sedan και för...skull εμφανίζουν μία ιδιαιτερότητα. Το för μπαίνει μπροστά από τη prepositionens huvudord και τα sedan και skull μετά από αυτή

 

π.χ. Vi slutade jobbet för en timme sedan= τελειώσαμε την δουλειά πριν από μία ώρα

        Han gick härifrån för ett par minuter sedan= έφυγε από εδώ πριν από 2 λεπτά

        Jag gjorde allt för din skull= έκανα τα πάντα για το καλό σου

 

- från/ ifrån     mellan/ emellan    mot/ emot    bland/ ibland

 

 Αυτά τα 4 ζεύγη προθέσεων έχουν δύο τύπους που στις περιπτώσεις είναι συνώνυμες. Υπάρχουν όμως κάποιες εκφράσεις και εξαιρέσεις που  μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο ο ένας τύπος

 

1) från och ifrån (από)

 

α) Το från μπαίνει ως πρώτο συνθετικό μιας σύνθετης λέξης, ενώ το ifrån μπαίνει

    σαν δεύτερο συνθετικό σύνθετης λέξης

 

   π.χ. frånvaro= απουσία  ~   varifrån= από πού

 

β) Ως ρηματικό μόριο χρησιμοποιείται το ifrån και όχι το från

 

   π.χ. Jag tar ifrån= στερώ, αφαιρώ

          Jag säger ifrån= ξεκαθαρίζω

          Jag slår ifrån sig= αρνούμαι 

 

2) mot och emot (προς, ενάντια)

 

α) Ως δεύτερο συνθετικό λέξης μπαίνει το emot

 

   π.χ. gentemot= έναντι

          mittemot= απέναντι

          tvärtemot= ακριβώς αντίθετα, αντίθετα προς

 

β) Ως ρηματικό μόριο χρησιμοποιείται συχνότερα το emot

 

   π.χ. Jag går emot= εναντιώνομαι

          Hon käftar emot= λογοφέρνω

          Han tar emot= αποδέχομαι

 

γ) Όταν η λέξη που προηγείται της πρόθεσης τελειώνει σε σύμφωνο, τότε μπαίνει το

    emot. Αντίστοιχα, όταν η λέξη που προηγείται της πρόθεσης τελειώνει σε φωνήεν, τότε χρησιμοποιείται το mot

 

    π.χ.  Jag är emot ditt förslag= είμαι ενάντια της πρότασής σου

            De ska åka mot Kungsbacka= θα πάνε προς την Kungsbacka

 

3) bland och ibland (μεταξύ, ανάμεσα)

 

α) Το ibland χρησιμοποιείται ως δεύτερο συνθετικό σύνθετων λέξεων

 

    π.χ. däribland= μεταξύ αυτών

           mittibland= εν μέσω

 

4) mellan och emellan (μεταξύ, ανάμεσα)

 

α) Το emellan χρησιμοποιείται πιο συχνά ως ρηματικό μόριο

 

     π.χ. Jag sitter emellan= υποφέρω, μου τυχαίνουν αναποδιές

            Jag kommer emellan= παρεμβαίνω

 

- Το innan είναι bisatsord (λέξη που εισάγει δευτερεύουσες προτάσεις), αλλά χρησιμοποιείται κάποιες φορές σαν πρόθεση αντί του före (πριν από, προ,

 μπροστά από)

 

  π.χ. Jag och Maria ska träffas innan eftermiddagen= Εγώ και Μαρία θα

         συναντηθούμε πριν από το απόγευμα

  π.χ. Det kommer att bli klart före eftermiddagen= Πρόκειται να είναι

         έτοιμο πριν από το απόγευμα

Στις δύο προτάσεις το innan και το före είναι η πρόθεση και το eftermiddagen

είναι η κύρια λέξη της πρότασης (prepositionens huvudord).  

 

 

 

2.Προθέσεις  που απαντούν στο «Πού»/ «Var»

 

Η πρόθεση «På»

 

- Το på χρησιμοποιείται όταν το μέρος μπορεί να θεωρηθεί σαν επιφάνεια

 

   π.χ. Bilen står på gatan= το αυτοκίνητο βρίσκεται στο δρόμο

          Spegeln sitter på väggen= ο καθρέφτης βρίσκεται στο τοίχο

 

   Εξαιρέσεις: α) mitt i gatan= στη μέση του δρόμου

                       β) i taket= στο ταβάνι

                       γ) i fjällen/ i berget= στο βουνό

 

- Το på χρησιμοποιείται σε μέρη που έχουμε μία ασχολία ή σε μέρη που

   βρίσκεται πολύ κόσμος

 

   π.χ. Jag är med på festen= είμαι στο πάρτι

          Jag studerar på universitetet= σπουδάζω στο πανεπιστήμιο

          Dem sitter på bussen= κάθονται στο λεωφορείο

          Vi fikar på jobbet= πίνουμε καφεδάκι στη δουλειά

 Το på είναι η πρόθεση και οι λέξεις που είναι τονισμένες με μπλε χρώμα

είναι η κύρια λέξη της κάθε πρότασης

 

  Εξαιρέσεις: α) i skolan= στο σχολείο

                     β) i kyrkan= στην εκκλησία

                     γ) i affären= στο κατάστημα

                     δ) i fängelse= στη φυλακή, στη “ψειρού”

 

- Το på μπαίνει μετά τα επιρρήματα in, ut, upp, ner  όταν το μέρος θεωρείται

   σαν επιφάνεια ή μέρος που έχουμε κάποια ασχολία ή μέρος που βρίσκεται

   πολύ κόσμος

 

   π.χ. Jag går upp på andra våningen= Πάω πάνω στο δεύτερο όροφο

          Hon fördes in på sjukhuset= Οδηγήθηκε μέσα στο νοσοκομείο

          Han står ut på gatan= στέκεται έξω στο δρόμο

 

 

Η πρόθεση «i»

 

- Το i χρησιμοποιείται όταν το μέρος είναι ένας όγκος

 

  π.χ. Jag står i rummet= στέκομαι στο δωμάτιο

         Jag springer i skogen= τρέχω στο δάσος

         Hon ligger i soffan= ξαπλώνει στον καναπέ

 

Εξαιρέσεις: α) på vinden= στο πατάρι, στη σοφίτα

                    β) på toan= στη τουαλέτα

 

- Το i μπαίνει μετά από τα επιρρήματα in, ut, upp, ner όταν το μέρος

   θεωρείται ότι είναι ένας όγκος

 

   π.χ. Han springer in i skogen= τρέχει μέσα στο δάσος

          De går in i rummet= μπαίνουν μέσα στο δωμάτιο

          Jag går ner i källaren= πάω κάτω στο υπόγειο

 

 

Το «i» και «på» για χώρες, πόλεις, νησιά κ.λπ.

 

- Το i μπαίνει πριν από: χώρες, πόλεις, χωριά, ηπείρους, περιοχές

 

   π.χ. Jag bor i Sverige= μένω στη Σουηδία

          Huset ligger i Aten= το σπίτι βρίσκεται στην Αθήνα

          Jag köpte det i Prosotsani= το αγόρασα στην Προσοτσάνη

          Kina ligger i Asien= η Κίνα βρίσκεται στην Ασία

          Affären ligger i Härlanda= το μαγαζί βρίσκεται στη Härlanda (περιοχή)

 

- Το på μπαίνει πριν από: νησιά, οδούς και πλατείες

 

   π.χ. Jag bodde på Creta= έμενα στην Κρήτη

          Baren ligger på Linnegatan= το μπαρ βρίσκεται στην οδό Linne

          Vi träffades på Järntorget= βρεθήκαμε στη Järntorget (πλατεία)

         

 

Η πρόθεση «hos»

 

Το hos χρησιμοποιείται για μέρη που κάποιος μένει ή εργάζεται

 

   π.χ. Barnen leker hos grannen= τα παιδιά παίζουν στο γείτονα

          Jag ska sova hos Andre= θα κοιμηθώ στον Αντρέ

          Jag är hos läkare= είμαι στο γιατρό

 

 

Η πρόθεση «om»

 

Χρησιμοποιείται πριν από λέξεις που αφορούν μέρη του σώματος και εννοείται γύρω από όλο το μέρος του σώματος

 

   π.χ. Jag fryser om huvudet= κρυώνει όλο το κεφάλι μου

          Hon tvättar sig om händerna= πλένει γύρω γύρω τα χέρια της

 

 

Οι προθέσεις «till», «mot» και «åt»

 

- Η πρόθεση till είναι η πιο συνηθισμένη σε εκφράσεις που απαντούν στην ερώτηση «Προς τα πού;» (Vart?)

 

   π.χ. Vi ska åka till Grekland= θα πάμε μέχρι/ στην Ελλάδα

           Jag går till jobbet= πηγαίνω (περπατώντας) μέχρι/ στη δουλειά

 

ΠΡΟΣΟΧΗ!!

 

π.χ. Jag går i skolan= πηγαίνω/ σπουδάζω στο σχολείο

       Jag går till skolan= πηγαίνω με τα πόδια μέχρι το σχολείο

π.χ. Jag går på universitetet= πηγαίνω/ σπουδάζω στο πανεπιστήμιο

       Jag går till universitetet= πηγαίνω με τα πόδια στο πανεπιστήμιο

 

- το mot χρησιμοποιείται όταν η κατεύθυνση είναι πιο σημαντική από το αν θα φτάσουμε

 

   π.χ. Bussen åker mot Härlanda= tο λεωφορείο πηγαίνει προς την Härlanda

          Jag är alltid pank mot slutet av månaden= είμαι πάντα άφραγκος προς

          το τέλος του μήνα

 

- Η πρόθεση åt σημαίνει προς και χρησιμοποιείται συνήθως με τις λέξεις

   håll(κατεύθυνση) και sida( πλευρά, άκρη)

 

   π.χ. -Åt vilket håll ligger huset= προς ποια κατεύθυνση βρίσκεται το σπίτι;

          - Åt andra hållet= προς την άλλη μεριά

   π.χ. Politikerna behöver lägga ideologin åt sidan= οι πολιτικοί χρειάζεται να βάλουν

          την ιδεολογία στην άκρη

 

- Οι προθέσεις till και åt μπορούν να μπαίνουν μαζί με το vänster(αριστερά) και

  höger(δεξιά)

 

   π.χ. Bilen svänger till/ åt vänster= το αυτοκίνητο έστριψε προς τα αριστερά

          Hon går till/ åt höger= (Αυτή) πηγαίνει προς τα δεξιά

 

- Και οι τρεις προθέσεις χρησιμοποιούνται και ως ρηματικά μόρια

 

   π.χ. Jag hjälper till med uppdraget= βοηθώ την αποστολή

          Han tar emot medaljen= δέχεται το μετάλλιο

          Batteriet ladade ut= η μπαταρία αποφορτίστηκε